KALP SAĞLIĞI VE KOLESTEROL

Kolesterol Yüksekliği ve Kalp Hastalığı Riski Arasındaki İlişki

Kolesterol seviyesi yüksek olan bireylerin kalp hastalığı riski ne kadar? Kolesterolün sadece yüksek olması yeterli mi? Bu konu aslında oldukça karmaşık bir süreci kapsıyor.

Artık kolesterolün tek başına bir belirleyici olmadığını bilmek önemlidir; kolesterolün taşınma şekli, boyutu ve moleküllerle ilişkisi de kritik önem taşımaktadır.

Geleneksel kolesterol testlerinde genellikle HDL (iyi kolesterol), LDL (kötü kolesterol) ve trigliserid gibi temel parametrelere bakılır. Ancak bu testler, partikül boyutunu veya sayısını göstermez.

Son araştırmalar, küçük ve yoğun LDL partiküllerinin damar duvarına daha kolay nüfuz edebildiğini ve plak oluşumunu hızlandırabildiğini göstermektedir (JAMA Kardiyoloji, 2023).

Küçük LDL Partiküllerinin Yüksek Riski Gösterdiği Gerçeği

Harvard Tıp Fakültesi’nin 2022 tarihli bir çalışması, kalp krizi geçiren hastaların % 50’sinde kolesterol seviyelerinin “normal” olarak kabul edildiğini gösterdi. Ancak detaylı testler, bu hastaların küçük ve yoğun LDL partiküllerine sahip olduklarını ortaya koydu.

Diğer bir deyişle; LDL seviyeniz yüksek olsa bile partiküller büyükse riskiniz düşük olabilir. Veya tam tersi durumda, LDL seviyeniz 100 olsa bile, eğer partiküller küçük ve yoğunsa kalp sağlığınız tehlikede olabilir.

Örnek Oranlar ve Anlamları

– Trigliserid: 200

– HDL: 40

→ Bu durumda trigliserid/HDL oranı 5 olarak hesaplanır.

– Trigliserid/HDL oranı 2’nin üzerindeyse kalp-damar hastalığı riski artar. Oran 5 olduğunda ise risk çok ciddi boyutlara ulaşır.

– Ancak bu durumda toplam kolesterol seviyesi 180 gibi “kabul edilebilir” bir düzeyde olabilir. Yani, doktor yüzeysel bir testle hastayı sağlıklı kabul edebilir.

Test Yaptırırken Hangi Parametrelere Odaklanmalısınız?

Bu sebeplerden dolayı, Lipoprotein Parçacık Boyutu Analizi gibi yeni nesil testler kolesterol miktarının yanı sıra damarlardaki partikül boyutunu da değerlendirir. Bu sayede küçük ve tehlikeli partiküller daha net bir şekilde tespit edilebilir.

İnsülin Direnci Kolesterolü Nasıl Etkiliyor?

İnsülin direnci olan bireylerde HDL seviyesi düşer, trigliserid seviyesi yükselir ve kötü kolesterol damar duvarına daha kolayca yapışır hale gelir. Bu sebeple özellikle bel çevresi geniş olan ve şekerli gıdaları fazla tüketen bireylerde kolesterol yüksekliği daha büyük bir risk oluşturur.

Toplam Kolesterol 300’lerde Olsa Dahi Sorun Yaratmayabilir

Toplam kolesterol seviyesi yüksek olsa dahi, eğer HDL seviyesi çok yüksek, trigliserid seviyesi ise 100’ün altında ve insülin direnci yoksa, bazı durumlarda kolesterol seviyeleri yüksek olsa bile kalp riski düşük olabilir (Cleveland Clinic Tıp Dergisi, 2021).

SONUÇ:

Kolesterol seviyenizi sadece tek başına değerlendirmek sizi yanıltabilir. İnsülin direnci, inflamasyon seviyesi ve bel çevresi gibi faktörler bir arada ele alınmalıdır. Basit bir testin her zaman doğruyu söylemediğini unutmamak önemlidir.

Nelere Dikkat Edilmelidir?

– HDL (iyi kolesterol) seviyesi erkeklerde 40’ın (mg/dL), kadınlarda ise 50’nin (mg/dL) üzerinde olmalıdır.

– Trigliserid seviyesi 150 mg/dL’nin altında olmalıdır.

– Bel çevresi erkeklerde 102 cm, kadınlarda 88 cm’yi geçmemelidir.

– Trigliserid/HDL oranı 2’nin üzerindeyse kalp riski artar.

Bel Çevresinin Önemi Nedir?

Bel çevresi de bir diğer risk belirleyicidir. Bel çevresi arttıkça insülin direnci de artış gösterebilir.

İnsülin direnci sadece diyabet değil, aynı zamanda LDL partiküllerinin küçülmesine ve sayısının artmasına da sebep olabilir (Amerikan Kalp Derneği, 2020).

Görünüşte Sağlıklı, Ancak İçeride Tehlikeli

Bu farklılığı anlamak için kullanılan testlerden biri NMR LipoProfile adı verilen gelişmiş lipit analizidir. Bu test, kolesterol taşıyan lipoproteinlerin boyutlarını ve sayılarını göstermektedir.

Kolesterolünüzü bir atık gibi düşünün. Kolesterolü taşıyan lipoprotein parçacıklarını ise kamyonlar gibi hayal edin.

Burada önemli olan sadece atığınızın miktarı değil, aynı zamanda bu atıkları taşıyan kamyonların sayısıdır.

Kamyonların boyutu da oldukça kritiktir. Tipik bir lipid testinden, kolesterol miktarınızı ve bunun LDL, HDL, trigliserid gibi bileşenlerini öğrenirsiniz.

Ancak daha kritik olan, bu bileşenleri taşıyan kamyonların sayısı ve boyutudur. Yani, eğer çok miktarda atığınız varsa, ya büyük kamyonlarınız ya da çok sayıda küçük kamyonunuz olmalı.

Eğer çok fazla küçük kamyonunuz varsa, arterlerinize daha fazla zarar verebilirler, plak birikmesini hızlandırabilirler.

YARIN:

– Kas ağrısı çekiyorsanız, sebebi kolesterol ilacı olabilir!

– LDL seviyeniz yüksek diye hemen statin kullanmaya başlamayın, öncelikle gerekli testleri isteyin.

– Yeni araştırmalar: Kolesterolü düşürmek her zaman kalp krizini önlemeyebilir.

– Karaciğerinizi yormadan kolesterolü düşürebileceğiniz yöntemler mevcuttur.