T24 Dış Haberler
Rusya’da yarın 3 günlük devlet başkanlığı seçim süreci başlayacak. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in, muhalefetin neredeyse tamamıyla kontrol altına alındığı ülkede seçimleri çok kolay bir şekilde kazanıp, pazar günü Kremlin’deki 5. dönemine başlamasına kesin gözüyle bakılıyor.
Anayasa’da yapılan değişikliklerle birlikte bu seçimden sonra 2030’a kadar görevde kalacak olan Putin, o tarihte tekrar seçime giderse 2036’ya kadar Devlet Başkanlığı yapabilecek. Çoğu uzman, 71 yaşındaki Putin’in ölene kadar görevde kalacağına inanıyor.
Normal şartlarda Putin’in dönem limiti 2008’de dolacaktı. Ancak Putin, Dmitri Medvedev’le görüntüde makam değiştirerek Rusya’yı 4 yıl boyunca Başbakan olarak yönetti. 2012’de Devlet Başkanlığı’na döndüğünde ülkede dev protestolar yapıldı ama sonuç vermedi. 2020’de yapılan tartışmalı referandum, Putin’e 2036 yolunu açtı.
Putin, Gürcistan ve Ukrayna’nın işgali gibi hamlelerin yanı sıra muhalefeti sistematik olarak yok ederek de gücü tamamıyla kendinde toplamayı başardı. Muhalefetin en karizmatik iki lideri öldü: Boris Nemtsov 2015’te Kremlin yakınlarında vuruldu, Aleksey Navalni de bu şubat ayında hapishanede öldü. Navalni’nin eşi, muhalif liderin Putin’in emriyle öldürüldüğünü savunuyor. Birçok başka muhalefet figürü de ya yurtdışında yaşıyor, ya da hapishanede.
Geçen hafta Kremlin Sözcüsü Dmitri Peskov, “Biz en iyi demokrasiye sahibiz ve üzerine koymaya devam edeceğiz” dese de Rusya’daki seçimler neredeyse hiçbir başkentte ciddiye alınmıyor.
The Washington Post, Rusya’daki seçimlerle ilgili en merak edilen sorulara yanıt verdi…
Putin nasıl hep kazanıyor?
24 yıl önce Boris Yeltsin’den iktidarı devralmasından bu yana Putin, istikrarlı olarak ülkedeki demokratik kurumları işlemez hale getirdi. Medya, neredeyse bir “noter” görevi gören parlamento ve seçim komisyonu kendi kontrolü altına girdi. Ülkede muhalefet etkisizleştirildi, Ukrayna’daki savaşı eleştirmek yasa dışı kılındı.
Kremlin’in kontrolündeki medya, ülkede sadece Putin’in istikrar garantisi verebileceğine dair propaganda yapıyor. Ayrıca bu medya organları, Ukrayna savaşını NATO tarafından Rusya’ya açılmış bir savaş olarak gösteriyor; ve bu savaşın sadece Putin tarafından kazanılabileceğini savunuyor.
Öte yandan seçim 3 gün sürüyor, bu sebeple sandıkların korunması oldukça zorlaşıyor. 27 Rus bölgesi ve işgal altındaki 2 Ukrayna bölgesinde yaşayanlar internet üzerinden, oyların gerçekliğinin teyit edilemediği bir sistem kullanabiliyor. 2021’deki parlamento seçimlerinde Kremlin yanlısı 9 aday sandıklarda kaybederken, internetten aldıkları oyla seçim kazandı.
Bağımsız seçim gözlemcisi Golos da 2021 yılında “yabancı ajan” ilan edildi ve lideri gözaltına alındı.
Öte yandan, devlet memurlarının telefonlarıyla pusulalarının oylarını çekip Putin’e oy verdiklerini kanıtlamalarının istendiği belirtmişi.
Putin kesin kazanacaksa bu seçimin önemi var mı?
Putin, meşruiyetini sandığa dayandırıyor. Bu seçimde de çok yüksek oranda oy alırsa, ülke dışında halkın Ukrayna’daki savaşı desteklediği mesajı verebilecek.
Rusya seçim çalışanları ve silahlı korumaların da yasadışı olarak ilhak edilen Ukrayna bölgeleri Kırım, Herson, Zaporojye, Donetsk ve Luhansk’ta insanları evlerinden alarak zorla sandığa götürdüğü iddia ediliyor. Buradan gelecek sonuçlar, Moskova’nın bölgedeki kontrolünü güçlendirmek için kullanılabilir.
Rus medyasına göre Kremlin bu seçimlere katılımın yüzde 70’i geçmesini ve Putin’in yüzde 80’den fazla oy almasını istiyor. Putin’in şu ana kadar aldığı en yüksek oy oranı 2018’de yüzde 76.7 idi.
Putin’in kontrolüne rağmen Kremlin, potansiyel risklere karşı hassas. 2020’de Belarus’ta meydana gelen Aleksandır Lukaşenko karşıtı protestoların ardından Moskova muhalefetin üzerindeki baskıyı artırdı.
Putin’e karşı kimler yarışıyor?
Seçimlere Putin’in karşısında üç adayın girmesine izin veriliyor. Bunlar Kremlin’e yakın partilerin adayları. Bu adaylar Putin’e karşı bir tehdit oluşturmasa da, seçime meşruymuş hissi vermeye çalışıyor.
75 yaşındaki Nikolay Karitonov, Komünist Partisi’nin adayı olarak seçime girecek. Kendisi 2004’te Putin karşısında yüzde 13 oy almıştı.
Ukraynalı savaş tutsaklarının idamını isteyen aşırı milliyetçi Leonid Slutski, Liberal Demokrat Parti’nin adayı.
Vladislav Davankov da Yeni Halk Partisi’nin adayı olarak pusulada yer alacak. Kendisi dokümanlarda cinsiyet değişikliğini yasaklayan yasa tasarısının yazarlarındandı.
Merkezi Seçim Komitesi, savaş karşıtı adaylar Yekaterina Duntsova ve Boris Nadejdin’in topladığı imzaları kabul etmeyip seçime girmelerine izin vermemişti.
Kremlin yanlısı anket şirketi VCIOM, Putin’in oyların yüzde 82’sini alacağını öngördü.
Protesto ihtimali var mı?
Rusya’daki başkanlık seçimlerinde öne çıkan Putin’in en büyük rakibi Alexei Navalny’nin 2018’de Putin’e karşı aday olması yasaklandı ve 2021’de hapse atıldı. Rusya’nın kuzeyindeki Yamalo-Nenets bölgesinde bulunan ve ‘Kutup Kurdu’ olarak adlandırılan hapishane kolonisinde 47 yaşında öldü. Yetkililer doğal nedenlerle öldüğünü söylerken Kremlin Navalny’nin öldürüldüğü iddialarını reddetti.
Navalni, ölmeden önce tüm destekçilerinin Putin’e karşıtlıklarını göstermeleri için seçimin son günü olan pazar günü öğle 12’de sandığa gitmeleriydi.
Navalni, böyle bir protestonun önlenemeyeceğini söylemişti. Pazar günü yaygın bir eylemin olup olmayacağı bilinmiyor.